Jaap Polak vertelt: ‘Ik ben geboren op 31 december 1912 en kom uit een Joods-orthodox gezin. Ik ging naar de handelsschool en daarna in het Carlton Hotel werken. Mijn moeder kwam uit de bekende diamantairsfamilie Asscher. Mijn vader was accountant en wilde liever dat ik dat ook werd in plaats van diamantair. In 1939 trad ik als beginnend accountant in het huwelijk. Vanaf de eerste razzia’s in februari 1941 was de keus: onderduiken, zelfmoord plegen of het land verlaten. Bij iedere deurbel was ik doodsbang. In 1943 was ik bij een klant in Amsterdam en werd ik met 400 andere Joden bij een grote razzia opgepakt. We werden bij de Amstel Brouwerij tegen de muur gezet. Ik dacht dat mijn einde was gekomen maar de Duitsers schoten in de lucht. We verbleven ‘s nachts in een school en de volgende ochtend moesten er 200 man op de trein naar Westerbork. De overigen, waaronder ikzelf, werden wonder boven wonder gewoon vrijgelaten! De man van mijn zus Betty zat in het verzet en regelde een onderduikadres dat we afwezen. In juli 1943 werden mijn vrouw en ik opgepakt toen we bij vrienden op bezoek waren.

In Westerbork probeerde ik zo snel mogelijk een baantje te krijgen, zodat ik er zou kunnen blijven. Iedereen vreesde het beruchte dinsdag-transport naar de kampen in Duitsland en Polen. Ik werd hoofd van de school en gaf les in taal en rekenen en organiseerde muziekavonden. Hier ontmoette ik opnieuw de betoverende Ina Soep. Haar vader was diamantair en met diamanten hadden zij nog enig uitstel van deportatie kunnen kopen. Ina was tien jaar jonger dan ik en ik was zeer gecharmeerd van haar. Om mijn vrouw niet openlijk in verlegenheid te brengen, begonnen we elkaar in het geheim briefjes te schrijven. In Westerbork zag ik mijn ouders voor het laatst.
In een brief aan Ina schreef ik dat ik hoopte dat mijn ouders niet zo hard zouden hoeven te werken. Je had werkelijk geen idee van de vernietigingskampen. Na de oorlog ontdekte ik dat mijn ouders waren vergast in Sobibor. Slechts enkele treinen gingen naar Bergen-Belsen, een concentratiekamp waar personen met bepaalde beschermingspapieren heengingen. Mijn ouders stonden op de ‘Palestinalijst’. Een lijst met Joden die vanuit Bergen-Belsen geruild konden worden tegen Duitse Tempeliers die door de Engelsen in Palestina krijgsgevangen waren gemaakt. Helaas kwam dit Palestina-certificaat voor mijn ouders net te laat, want we kregen dit pas na hun deportatie. In februari 1944 werden mijn vrouw, mijn zus Liesje en ik met dit certificaat gedeporteerd naar Bergen-Belsen.

In dit kamp kreeg je geen nummer op je arm. Je mocht je bezittingen nog even houden, waardoor je ze kon ruilen voor brood. Met mijn hotelervaring blufte ik me in de keukenploeg om maar zo dicht mogelijk bij voedsel te zitten. In het schoenencommando haalde ik schoenen uit elkaar voor hergebruik van het leer. Je had geen idee dat ze van vermoorde mensen uit Auschwitz afkomstig waren. Ook hier gaf ik les aan kinderen. Met diamanten konden ook Ina’s ouders hun stempels van 120.000 gulden voor deportatie naar Bergen-Belsen betalen, dus daar ontmoetten we elkaar weer. Tussen het harde werken door beurden wij elkaar met onze brieven op.
In een brief vroeg ik haar om een potlood voor mij te stelen, want zij werkte als secretaresse voor een groep die een diamantfabriek moest gaan opzetten. Veel mensen gingen er dood door ondervoeding, ziekten en uitputting. Voor mijn tweede paar schoenen had ik brood geruild dat ik bewaarde voor uiterste nood. Mijn zus werd ziek en had brood nodig en ik gaf het haar niet. Een vriend vroeg me om brood voor zijn zieke zoon, maar ik wilde overleven en gaf het hem niet. Na de oorlog schaamde ik mij er diep voor. Toen Ina ernstig ziek werd, gaf mijn vrouw haar brood wel aan haar, zodat Ina weer op krachten kon komen.

Ina werd actief in de Amerikaanse politiek voor de Democraten. In 1973 raakte ik betrokken bij de stichting ‘Amerikaanse vrienden van Anne Frank’ waar ik directeur van werd. Later werd ik vicevoorzitter en daarna voorzitter. Nu ben ik sinds enkele jaren erevoorzitter van het Anne Frank Center in New York.
In 1977 ontdekte onze dochter de liefdesbrieven op zolder die ze vertaalde in het Engels, waar een boek van kwam: ‘Steal a pencil for me’. Het boek is verfilmd en er wordt nu zelfs een opera van gemaakt. Sindsdien geven we met het boek en de documentaire overal lezingen over de Holocaust en over tolerantie. We leerden het jonge publiek om nooit een toeschouwer te blijven, maar altijd actie te ondernemen als er onrecht wordt gedaan. Op 31 december 2012 hoop ik mijn 100e verjaardag te vieren mét mijn zussen Lies (90) uit Israël en Betty (93) uit Holland.