‘Kampcommandant Albert Gemmeker was verantwoordelijk voor het op transport stellen van Joden, Roma en Sinti. Hij maakte van het doorgangskamp een door kapo’s streng bewaakt dorp. Gemmeker wilde zich vooral nuttig maken voor de Duitse overheid en alle duizenden kampbewoners aan het werk houden. Daarom liet hij allerlei fabrieken bouwen. Er kwamen vele ambachtelijke werkplaatsen zoals een naaiatelier, een schoenmakerij, een smederij, een vliegtuigdemontagehal, zodat iedereen een taak had. Alles was er in zijn schijnwereld. Er was een lagere school, een speelplaats en er werden zelfs sjoeldiensten op sabbat toegestaan. Er kwamen burgemeesters op bezoek om gevangenen te trouwen. Gezinnen bleven bij elkaar. Mishandelingen en moord kwamen er nauwelijks voor. Vanaf 1942 tot aan de bevrijding liet hij iedereen werken. Er was afleiding in de vorm van een groot orkest, lezingen en voorstellingen van Duitse en Nederlandse cabaretiers totdat de laatste trein reed in september 1944. Juist doordat Gemmeker zo’n schijnwereld ophield en zo goed voor de gezondheid zorgde en voor werk, kon hij zoveel gevangenen zonder veel protest op transport stellen. Niemand kon zich voorstellen dat het volgende werkkamp een vernietigingskamp zou zijn. Zelfs in de Hongerwinter was er nog te eten. Er was een kampziekenhuis waar de beste Joodse artsen en verpleegsters werkten. Er werden bevallingen gedaan en operaties uitgevoerd. Kampcommandant Gemmeker liet eens voor een te vroeg geboren baby een couveuse uit het ziekenhuis in Assen komen, om daarna het geredde kind met haar ouders op de trein naar een vernietigingskamp te zetten. Zover ging hij om de schone schijn op te houden.’

‘Het lukte mijn vader om binnen tien maanden bij de administratie te komen. Het voordeel van de vele banen bij de administratie was dat je een Sperre had, een bewijs dat je voorlopig niet op transport hoefde. Dat was goud waard. Zijn afdeling bestond uit vier kampadministrateurs. Zodra mijn vader deze baan had gekregen, veranderde alles voor ons. We kregen een eigen kleine barak met nummer 15, die we deelden met het echtpaar Dresden. Zij hadden hun twee dochtertjes laten onderduiken. In dit kleine huisje hadden we een eigen keuken en eigen bedden. Dit was een enorme verbetering. Bepaalde mensen mochten het kamp verlaten voor hun werk. Zo moest mijn vader bewijzen verzamelen voor medegevangenen, die om uitstel van deportatie verzochten omdat zij al voor de oorlog naar Palestina wilden gaan of daar familie hadden. Alleen dan kwam je in aanmerking voor een zogenoemd Palestina-certificaat, waarmee je met een Duitse krijgsgevangene in het door de Engelsen bezette Palestina geruild zou worden. Als vader niet op tijd terug was met de juiste bewijzen, dan zouden wij op het eerstvolgende transport worden gezet. Als hij wel tijdig hun nut voor de bezetter kon aantonen, werd een gezin van de deportatielijst afgehaald. Met behulp van een pastoor uit het verzet in Amsterdam lukte het om sommige kampgenoten van geantidateerde doopcertificaten of christelijke huwelijkscertificaten te voorzien. De papieren werden door de kampbewaking goed gecontroleerd, dus alle stempels moesten kloppen. Zodra mijn ouders terugkwamen van hun werk, deden ze altijd spelletjes met mij en het echtpaar Dresden.’

‘Mijn vader heeft mijn beide grootvaders niet kunnen redden van deportatie naar Theresienstadt. Ook onze namen stonden op een dag op de lijst om te worden weggevoerd. De eerste keer heeft een bevriende administrateur stiekem onze namen van de lijst gehaald. De tweede keer zaten we ‘s morgens vroeg gereed met onze koffer voor onze barak om te gaan, maar toen beschoten geallieerde vliegtuigen het kamp. Waarschijnlijk zagen ze de hoge kampschoorsteen aan voor een Duitse fabriek. Er ontstond grote paniek en iedereen rende de barakken in om te schuilen. In die chaos raakten ook de lijsten zoek. Het was ons geluk dat dit transport niet doorging. De derde maal kon mijn vader in de zomer van 1944 zijn werk niet langer verdragen en wilde ons dan maar uit eigen beweging op de trein zetten. Sem Dresden overtuigde hem om dit niet te doen. Hij zei: “Hier weet je hoe het is en daar weet je niet wat je te wachten staat! Hoe verschrikkelijk het werk ook is, jij mág niet gaan!” Soms ontving ik nog positieve reacties van families voor wie hij het Palestina-certificaat rond kreeg, die vonden hem een held. Anderzijds wilde een dame op een verjaardag van een Amerikaanse tante niet naast mij zitten, want zij vond dat mijn vader haar hele familie op de trein had gezet.’

‘Omdat wij zo lang in het kamp moesten blijven, heb ik gezien dat NSB’ers na de bevrijding in het kamp werden opgesloten en werden geschopt door de nieuwe Nederlandse bewakers en de voormalige gevangenen. Dat was akelig om te zien. In juli 1945 konden wij het kamp verlaten. Mijn beide grootvaders zijn bevrijd uit Theresienstadt. Grootvader Weyl is naar zijn dochter in Amerika vertrokken, waar hij in 1948 stierf aan de gevolgen van de oorlog. Mijn moeder had in het kamp een vriend gekregen. Direct na de oorlog in 1945 scheidde mijn vader van haar in Assen. Ik woonde bij mijn moeder in Amsterdam en mijn vader was vaak weg. Als tiener begreep ik dit niet en ik haatte mijn moeder en haar vriend, die gelukkig opeens weer verdween. Mijn vader bleef van mijn moeder houden en is met haar hertrouwd in 1948. Zij heropenden onze winkel in Arnhem. Tijdens mijn opleiding aan de hogere hotelschool ontmoette ik mijn latere Zwitserse echtgenoot met wie ik twee kinderen kreeg en vijf kleinkinderen.’

‘Dankzij de bescherming door mijn ouders heb ik als kind niet geleden. Ik ben altijd positief en voel mij als overlevende een bevoorrecht mens. Al twaalf jaar geef ik gastlessen op Duitse en Nederlandse scholen vanuit het Herinneringscentrum Kamp Westerbork. In 2018 kreeg ik namens de Duitse Bondspresident in de Duitse ambassade te Den Haag het Bundesverdienstkreuz vanwege mijn inzet bij de voorlichting op Duitse scholen als ooggetuige van de Jodenvervolging. Ik ben trots op deze onderscheiding. De nazi’s hebben onze familie alles ontnomen en velen vermoord, onze naam bij wijze van spreken ook. Door het Verdienstkreuz is de naam Weyl weer aanwezig en voelt het als een soort eerherstel. De leerlingen vragen het meest naar mijn verhaal over mijn jasje. Jaren na de oorlog heeft mijn moeder mijn vader herinnerd aan de ruwe diamanten in de knopen. Mijn vader heeft er voor haar een mooie diamanten ring van laten maken. Toen ik zestig jaar werd, kreeg ik mijn moeders ring en toen pas heeft ze mij dit verhaal achter haar ring verteld. Zo draag ik met deze ring altijd de overlevingsgeschiedenis met me mee. Na mijn dood wordt de ring tentoongesteld in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork, met een filmopname van mijn verhaal erbij. Ik wil met mijn verhaal jongeren alert maken op intolerantie, zodat zij zullen strijden tegen discriminatie. Dat is mijn ultieme wens.’

Interview: Ellen Lock, SVB/PUR-cliëntenblad Aanspraak Maart 2020